Normal Doğum

Doğum; vajinanın genişlemesiyle fetus, plasenta ve fetal zarların doğum kanalından atılmasını içeren bir süreçtir. Doğum eylemi iki yolla gerçekleşir. Bunlar: normal ( vajinal ) doğum ve sezaryenle doğumdur. Annenin bebeği vajinal yoldan dünyaya getirmesine normal doğum denir.  Doğumun vajinal yoldan olup olmayacağına 37-38. haftadan önce karar verilemez. Normal doğum için bebeğin baş aşağı pozisyonda olması, kordon dolanması olmaması vs. gerekir. Ayrıca pelviste bebeğin geçeceği bölgenin çapı ( conjugata vera ) yeterli genişlikte olmalıdır.

Doğumu başlatan faktörler tam olarak bilinmemektedir fakat kasılmalarla çok sayıda hormonun doğumda rol oynadığı bilinmektedir. İlk kez doğum yapanlarda (primipar) doğum eylemi yaklaşık olarak 16 ile 18 saat arası sürer.

Doğum olayı başlıca üç aşamada gerçekleşir.

• Dilatasyon ( Serviksin Genişlemesi )
• Atılma ( Fetüsün Dışarı Atılması )
• Plasenta ( Plasentanın Dışarı Atılması )

Birinci Evre

Birinci evre uterusun ağrılı ve düzenli kasılmalarının 10 dakikadan daha az sıklıkla gerçekleşmesiyle başlar. Birinci evrede rahim ağzı yavaş yavaş öne doğru döner. Rahmin ağzını kapatan bebeği dış etkilerden koruyan tıkaç ( halk arasında nişan olarak bilinir) atılır. Daha sonra rahim giderek açılmaya başlar. Rahmin açılması bebeğin başının aşağıya doğru bastırmasıyla olur. Rahim ağzının açılması yaklaşık olarak 10 cm olduğu zaman artık doğum eylemi başlamış kabul edilir. Bu evre rahmin tam olarak açılmasıyla sona erer ve en uzun süren evredir. İlk gebeliklerde yaklaşık olarak 12-13 saat, daha önce çocuk sahibi olanlarda ise yaklaşık olarak 6-7 saat sürer.  Açılma evresinde bebeğin kalp atışları da kontrol edilmelidir.

Birinci evre iki faza ayrılır. Bunlardan ilk olarak gerçekleşen latent fazdır. Latent faz, rahim ağzının yaklaşık olarak 4 cm açıldığı dönemi kapsar. Kasılmalar aritmik olabilir. Kasılmaların aralığı 10 dakikadan fazladır ve kasılma süreleri 30 saniye civarındadır. Latent faz yaklaşık 5 saat sürer. Latent fazdan rahmin ağzının tam olarak açılmasına kadar geçen süreç ise aktif faz olarak adlandırılır. Kasılmalar ritmiktir ve kasılma aralıkları 4 dakikaya kadar düşer.  Ayrıca kasılmalar bir dakikadan daha uzun sürer. Bu faz ise 2 saat civarındadır. Birinci evrenin uzunluğu çeşitli faktörlere (kaçıncı doğum olduğu, kasılmaların şiddeti, bebeğin postürü vs. ) göre değişir. Bundan sonra atılma evresine geçilir.

İkinci Evre

Rahim ağzının tam olarak açılmasıyla başlayan ve bebeğin çıkışıyla sona eren evredir. İlk gebeliklerde yaklaşık 50 dakika, daha önce doğum yapanlarda ise yaklaşık 20 dakika kadardır. İkinci evrede doğum eylemi başlamış kabul edilir. Kasılmalar sırasında annede ıkınma hissi oluşur. Ikınmanın doğru bir şekilde uygulanması doğumu kolaylaştırır. Eğer kasılma, ağrı varsa anne ıkınmalı, kasılma geçtiğinde ıkınmamalıdır. Doğru bir şekilde ıkınma için anne aldığı havayı tutup, ıkındığı süre zarfında dışarı vermemelidir. Bu aşamada kasılmalar çok sık gelip gider. Amniyon kesesi ya kendiliğinden patlamıştır ya da bir portegü ( makas benzeri cerrahi alet ) yardımıyla patlatılabilir. İkinci evre sırasında bebek, rahim ve vajina yoluyla çıkışını gerçekleştirir. Ikınmalar sonucu bebek ilerleyerek vajina girişine kadar gelir. Gerekli görülürse vajina girişinde yırtılmaları önlemek için genişletme  ( epiztoyomi ) yapılabilir. İlk olarak bebeğin başı doğum kanalından görünür.  Bu aşamada anne artık ıkınmamalı ve derin derin nefes almalıdır. Baş geldikten sonra genellikle yüz aşağı doğru gelir. Omuzların yukarıdan ve aşağıdan çıkmasını engellemek için biraz çevrilmesi gerekir. Baş en zor çıkan kısımdır. Baş çıktıktan sonra gerisi kendiliğinden çıkar. Bebeğin vücudu mumsu bir tabakayla (verniks kazeoza )kaplı olduğu için çok kaygandır bu nedenle bebek düşürülebilir, çok dikkatli tutmak gerekir.  Bebek çıktıktan sonra göbek bağı klampe ( sıkıştırmak ) edilmelidir. Daha sonra sıkıştırılan yer anneye daha yakın olan kısımdan kesilir. Eğer bebeğe yakın olan kısımdan kesilirse bebekte kanama olma ihtimali çok yüksektir. Bundan sonraki adımda göbek bağı, kesildiği kısımdan bağlanır ve klampın üzerine bebeğin kimlik tespiti için göbek adı yazılır. Daha sonra bebeğin ilk muayenesi gerçekleştirilir. Ayrıca annede titreme nöbetleri görülmesi doğaldır. Bebeğin doğmasıyla birlikte üçüncü evreye geçilir.

Üçüncü Evre

Bebek doğar doğmaz başlayan ve plasenta ile zarlarının dışarı atılmasıyla sona eren evreye plasenta evresi denir. Plasenta evresi yaklaşık olarak 20-30 dakika sürer. Bu evrede kasılmalar yeniden başlar. Bu kasılma plasentanın çıkması için gereklidir. Plasenta ve tüm eklerinin zarlarıyla birlikte ( bebeğin eşi ) tamamen çıkması gerekir. Plasenta yavaşça kendiliğinden rahimden ayrılır ama plasentayı takım halinde çıkarmak doktorların işidir. Zamanından önce çıkarılırsa ayrılmamış parçalar nedeniyle rahimdeki kasılmalar sonucu kanamalar olabilir. Doğum sonrası anne ölümlerinde bu kanamalar önemli bir yer tutar. Daha sonra içerde plasentadan herhangi bir parça kalmaması için plasenta ve zarları kontrol edilerek atılır. Son olarak eğer epiztoyomi yapıldıysa dikilir, annenin genital organ temizliği yapılır ve anne bir süre kontrol altında tutulduktan sonra taburcu edilir.