Sağlık.net

Hastalıklar

Besin Zehirlenmeleri: Nedenleri, Belirtileri, Türleri, Tanısı ve Tedavisi

  • Delicious

BESİN ZEHİRLENMELERİ

Zaman zaman sindirim sistemimizle ilgili olan, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kramp gibi birçok hastalığın belirtisi olabilecek yakınmalar ortaya çıkar. Eğer bu yakınmalar, son 3 gün içinde bir mikroorganizma ya da bunun zehiri bulaşmış bir besinin yenmesi sonucu ortaya çıkıyorsa, bu hastalığa besin zehirlenmesi denir.

Besin zehirlenmesi belirli bir alanda bir çok kişiyi etkileyebilir ya da salgınlar şeklinde görülür. Bazı durumlarda ise tek bir kişinin yediği besin sonucu zehirlenmesiyle meydana gelir. Dünyada oldukça sık karşılaşılan ve önemli bir sorundur. Hastalığın şiddeti zehirlenmeye neden olan mikroorganizmanın cinsine göre değişmektedir fakat sıklıkla hafif seyreden bir hastalıktır. Eğer besin zehirlenmesi bebeklerde ya da yaşlılarda ortaya çıkıyorsa daha ciddi seyreder ve ölümlere yol açabilir. Çünkü bu kişilerin vücutlarındaki sıvı miktarı yetişkin bir bireye göre daha azdır.

BESİN ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN NEDENLER

Besin zehirlenmesi yapan mikroorganizmalar bakterilerdir. Bu bakteriler en iyi oda ısısında çoğalırlar ve yaşamlarını devam ettirirler. Bu yüzden yiyecekler hazırlanırken bunların yüksek derecede ve homojen bir şekilde pişirilmesi gerekir. Homojen bir şekilde pişirme sağlamak için kızartma yerine fırınlar ve özellikle mikrodalga fırınların ve düdüklü tencerelerin kullanılması daha önemlidir.

Bu bakteriler yüksek sıcaklarda ölebileceği gibi düşük sıcaklıklarda da çoğalmalarını gerçekleştiremezler ve besin zehirlenmesine neden olmazlar. Bu nedenle +4’nin altındaki sıcaklıklarda besinleri saklayarak ve gerekirse derin dondurucu kullanılarak bakteri üremesi engellenmiş olur. Bu şekilde besinler saklanır fakat mutlaka son kullanma tarihinden önce tüketilmesi gerekir.

Ayrıca asitli gıdalar ya da ortamlar, nem miktarının düşük olması bakterilerin üremesini engeller. Bu yüzden çay, kahve, pastorize süt, yoğurt, iyi pişirilmiş yiyecekler tüketilmesi oldukça güvenilir gıdalardır.

BESİN ZEHİRLENMESİ TÜRLERİ NELERDİR?

Besin zehirlenmeleri içinde en sık görüleni stafilokok bakterilerinin yol açtığı zehirlenmelerdir. Et, süt ve süt ürünleri, salatalarda ortaya çıkar. Besinler alındıktan 2-3 saat sonra meydana gelir. Ortaya çıktıktan hemen sonra kusma görülür. Vücut zehiri çabuk bir şekilde atmaya çalışır. Ağır seyreden bir zehirlenme türü değildir. Bir kaç gün içinde hasta normale döner. Hastaların az bir kısmında ishal görülür.

Bir başka besin zehirlenmesi ise shigella bakterilerinin yol açtığı, et, süt, salata gibi besinlerin tüketilmesi ile ortaya çıkan zehirlenmedir. Ortaya çıkma süresi bir-iki gündür. Bulantı, kusma, ateş, kramp şeklinde karın ağrılarının yanında ishalde kan görülür. Hastalığın geçmesi, zehirlenme görüldükten birkaç gün sonrasından, bir-iki haftaya kadar devam edebilir. Salmonella bakterisinin yol açtığı zehirlenme de bunun gibi belirtiler ile ortaya çıkar. 3-4 gün içinde geçer.

En ciddi ve ölümcül olan besin zehirlenmesi ise clostridium botilinum bakterisinin yol açtığı zehirlenmelerdir. Çünkü bakterielr içinde en öldürücü ve etkili zehire (botilinum toksini) sahip bakteri budur. Hatta bu zehirin bir kaç kilogramı ile dünyadaki bütün insanların ölebileceği bildirilmiştir. Havasız ortamlarda üremeyi sevdiği için konservelerde en çok görülen bakterilerden biridir. Bunun dışında et, meyve, sebze gibi bir çok besinde bulunabilir. Etkisi 2-3 güne kadar ortaya çıkar. Sinir sisteminde felç yapar ve öldürür. Solunumu engeller.

Pirinçte görülen besin zehirlenmesi ise bacillus cereus bakterisinin yol açtığı zehirlenmedir. Stafilokok zehirlenmesi gibi kusma ile ortaya çıkar. Bu süre 3-5 saat kadardır.

BESİN ZEHİRLENMESİNDE RİSK FAKTÖRLERİ

Midenin asidinin azalması, bakterilerin üremesini kolaylaştıracağından risk faktörlerinin başında gelir. Ayrıca şunu bilmek gerekir: Bütün bakteriler vücuda zararlı değildir. Bağırsak florasını oluşturan ve vücut için önemli olan bakteriler vardır. Gereksiz yere antibiyotik kullanımı bu bakterileri de yok edeceğinden, doktor tavsiyesi dışında antibiyotik kullanılmamalıdır. Mide asidini azaltan ilaçları kullanırken de gereksiz yere almamaya özen gösterilmelidir. Bir toplulukta aynı besini yiyen fakat ordaki herkesin zehirlenmemesinin sebebi budur.

DOKTORA NE ZAMAN BAŞVURULUR? TANI NASIL KONUR?

Eğer 2 günden fazla süren ishal varsa (kanlı ishal de olabilir), bir günde 4-5 kez dışkılama varsa, kişinin ateşi yüksekse, karın ağrısı varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır. Kusma sürekli ise ve özellikle bebeklerde ve yaşlılarda görülüyorsa sağlık kontolünden geçmek gerekir. Doktora başvurduktan sonra alınan örneklerle laboratuvarda bakterinin saptanması, hastanın doktora bildirdiği şikayetleri besin zehirlenmesi tanısı konmasını sağlar. Laboratuvara gönderilen örneklerden birisi de hastanın yediği besindir.

BESİN ZEHİRLENMESİ TEDAVİSİ


Besin zehirlenmesinin tedavisindeki temel amaç; kaybedilen sıvıyı ve mineralleri yerine koymak ve zehirlenmeye neden olan bakteriyi yok etmektir. Bunun için zehirlenmeye neden olan bakteri saptandıktan sonra uygun antibiyotik tedavisi verilir. Fakat bütün besin zehirlenmelerinde antibiyotik gerekli olmadığının bilinmesi gerekir. İshali engellemek için ilaç verilmesi pek uygun değildir. Çünkü bağırsakta bakteri beklerse yayılma eğilimi gösterir. Bu yüzden bir an önce dışkı yoluyla bakterinin atılması gerekir. Sıvı kaybının yerine konması ise ağızdan ya da parenteraldir.

BESİN ZEHİRLENMESİNDEN KORUNMAK İÇİN

Toplumumuzun sık uyguladığı yöntemlerden birisi pişmiş besini tekrar ısıtıp yemektir. Bu yapılabilir; fakat tekrar ısıtmadan önce mutlaka pişmiş besinin buzdolabında saklanması gerekir. Toplu yerlerde zehirlenme nedenlerinin başında bu uygulama gelir. Tekrar ısıtırken besinlerin 10 dakika kaynatılmasında fayda vardır.

Eğer çiğ bir besin saklanacaksa öncelikle herkesin bildiği gibi temizlik kurallarına dikkat edilmelidir. Bunun uygulanması zehirlenmenin ortaya çıkmasını çok büyük ölçüde önleyecektir. Saklama ortamları soğuk olmalıdır. Alınan besinin son kullanma tarihinin geçmemesi gerekir. Dışarıdan alınan et, süt, balık gibi besinlerin taze olmasına dikkat edilmeli, nerede yapıldığı bilinen, kaliteli ürünler tercih edilmelidir ki ucuz etin yahnisi durumuna düşmemek için…

Related Posts

19 thoughts on “Besin Zehirlenmeleri: Nedenleri, Belirtileri, Türleri, Tanısı ve Tedavisi”

  1. Gülsevim dedi ki:

    Annem ekmek yapmak için hamur yapmış. Bugün benim engelli yeğenim de toz sinek ilacını bir kaba boşaltıp, kutusunu almış. Annem de ekmek yaparken ilacı maya sanıp hamura katmış ve bütün aile ekmekten yemişler. Herhangi bir şikayetleri yok şu ana kadar. Bir şey olur mu acaba? Ben yurtdışındayım ve huzursuzum.

  2. Mete dedi ki:

    2 gün önce akşam körili mantarlı tavuk yedim. Sonraki gün sabah bol sütlü mısır gevreği yedim sonrasında ishal oldum karnım ağrıyor. Hiç kusmadım ama her an tuvalete gitme ihtiyacı hissediyorum. Ne yapmalıyım? Nedir bu?

  3. Nimesay dedi ki:

    Et yedim. iş yerindeyim. Midem ağrıyor dedim. Süt içirdiler. Kuzenim sakın içme zehirler dedi. Şu an ise aşırı uykum geldi ve ağrım hala geçmedim. Başım da dönüyor. Ne yapmam lazım?

  4. Esra dedi ki:

    Merhabalar ben cuma günü et menüsü olarak hamburger yedim. Cumartesi günü ishalle uyandım. Pazar günü ishalim aynı şekilde devam etti. Akşam kustum. Bağırsağı yatıştıracak bir ilaç içtim. Üçüncü gündeyim ve bir kez daha ishale çıktım. Şu an çok halsizim yatıyorum. Önerilerinizi bekliyorum.

  5. Tavuklu pilav yedim. Çok fena ishal ve kusma durumum var. Ne yapmalıyım?

  6. alper dedi ki:

    Mikrodalgada patates yapıp yedim ve 30 dakika sonra kustum. Bununla ilgili doktora gitmeli miyim yoksa kendi yapabileceğim bir şeyler var mı?

    1. yakup dedi ki:

      Mikrodalga fırında uzun süreli yemek pişirmemenizi öneririm. Mikrodalganın ısıtma aşamasında yemek zararlı ışınlara maruz kalıyor.

  7. Nisa dedi ki:

    Dün akşam muhallebi yedim ama içinde hep parça parça süt vardı. Sabah kalktığımda aşırı halsizlik, mide bulantısı ve ishalle karşılaştım. Acaba besin zehirlenmesi midir ve hemen doktora gitmeli miyim?

  8. sibel dedi ki:

    Bozulmuş tavuk eti yedim. Bozuk olduğunu fark etmedim çünkü hastayım. Sonradan fark ettim titreme ve halsizlik var. Doktora gitmeli miyim? Yoksa geçer mi acaba.

  9. serdar dedi ki:

    Zehirlenme belirtilerinde kusmak için suyla bir yemek kaşığı dolusu toz yeşil çay yutulur. Bu çok etkili bir kusturma yöntemidir.

  10. berna dedi ki:

    Dün akşam haşlanmış tavuğu kızartıp yedim gece hiç uyuyamadım. Mideme kramp girdi tavuğun son kullanma tarihi 1 hafta geçmiş doktora gitmeli miyim? Yoksa kendim birşeyler yapsam geçer mi?

  11. besin gıda dedi ki:

    Sayfanızda çok faydalı bilgiler verilmiş. Teşekkürler.

  12. Tolga dedi ki:

    Dün akşam üzeri ekmek arası köfte yedim ve gecesine karın ağrısı başladı.Yatamıyorum, yatsam yatağın içinde düz durduğumda karın ağrısı çekiyorum. Şu anda halsizlik ve karın ağrım var ama ateşim yok sadece iki büklüm olunca karnımın ağrısı biraz geçiyor. Bu yüzden uykumu alamadım ve gece boyunca sürekli kalkıp wc’ ye gittim. Sizce bu rahatsızlık neden olabilir?

    1. Dilara dedi ki:

      Merhaba. Bende de seninkiyle tamamen aynı şeyler oluyor ve ne yapacağımı ben de bilmiyorum.

  13. Serhat dedi ki:

    Ben bir keresinde gıda zehirlenmesi geçirdim ve 11 kere kustum ishal vardı. Akşam hastahaneye gittim serum taktırdım kusma geçti ancak ishal kaldı. İshal 1 hafta sonra geçti ve artık yemek yemekten korkuyorum.

  14. tutku dedi ki:

    Besin zehirlenmeleri öldürücü müdür? Yoksa kendiliğinden geçer mi?

  15. hasan özgür dedi ki:

    Cuma tavuk yemiştim ama fazla yedim biraz galiba. Sabah uyundağımda kustum ve karnıma kramp girdi. Dün sadece başım ağrıdı, bugün yine karnım ağırdı ve ishal oldum. Bende bunlar var: Karın ağrısı, Baş ağrısı, Karina kramp girme, Kusma, ishal. 2 Defa kustum, 2 defa ishal oldum. Bu gıda zehirlenmesi midir?

    1. tutku dedi ki:

      Evet gıda zehirlenmesi kuzenimde de olmuştu.

    2. prenses dedi ki:

      Hayır korkma zehirlenme değil, psikolojik.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir