Genel
Vertigo: Nedenleri, Belirtileri, Tedavisi, Korunma Yolları
Vertigo, Latince ‘dönmek’ fiilinden türemiş, kabaca baş dönmesi ve hareket duygusunun yitirilmesi anlamına gelmektedir. Vertigo bir hastalık değil, altta yatan bir hastalığın belirtisidir. Toplumda çok sık görülür. Hafif baş dönmesi ve dengesizlik hissinden, çok şiddetli, hastayı yataktan kalkamaz hale getirebilecek kadar çok geniş bir klinik görüntüsü olabilir. Hasta sarhoşluk hissi duyabilir, sabit duramama ve bayılacakmış hissine kapılabilir. Bu duygular hastada çaresizliğe, uzun vadede korku ve depresyona neden olur. Vertigo önem verilmesi gereken bir durumdur. Acil bir şekilde hekime başvurulması gerekir. Böyle bir durumda Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları veya Nöroloji uzmanına gidilmelidir.
NEDENLERİ
Vücudun dengesinin sağlanmasında aşağıdaki üç sistem rol oynar:
1. İç kulaktaki denge sistemi
2. Görmeyle sağlanan denge
3. Kas-İskelet sistemiyle sağlanan denge
Şimdi bu üç sistemin ne olduğuna kısaca göz atalım:
1. İç kulaktaki denge sistemi: İç kulakta bulunan üç adet yarım daire kanalları ve bunların uçlarında bulunan iki küçük torbadan oluşur. Yarım daire kanallarının içinde de bir sıvı bulunur. Başımızın en ufak bir hareketiyle bile bu yarım daire kanalları da hareket eder. Hızla giden ve hızla yön değiştiren bir aracın içindeki ters yöne savrulan yolcu misali bu kanalların içindeki sıvı da tam tersi yönde hareket eder. Buradaki duyu hücreleri bu hareketle değişen sıvı basıncını algılar ve sinirsel bir uyarı oluşturur. Bu uyarılar beyne ve beyinciğe gider. Buradaki bir takım işlevden sonra da denge sağlanır.
2. Görmeyle sağlanan denge: Gözden başlayıp beyindeki görme merkezine kadar uzanan ve aralardaki bir dizi sinirsel yoldan oluşan, görme yoluyla dengenin sağlanmasına yardımcı olan sistemdir.
3. Kas-iskelet sistemiyle sağlanan denge: Kas, eklem ve tendonlarda bulunan özelleşmiş reseptörler ve bu reseptörlerin oluşturduğu sinirsel uyarıyı merkezi sinir sistemine ileten sinir yollarından oluşur. Bu reseptörler vücudun uzaydaki konumunu algılar. Dengenin sağlanabilmesi için hangi kasın ne kadar kasılması ve hangi eklemin hangi hareketi yapması gerektiğini belirler.
Bu üç sistemden herhangi birinin bozulması sebebiyle vertigo görülebilir.
EN SIK GÖRÜLEN VERTİGOYA SEBEP OLAN HASTALIKLAR
1. Baş Pozisyonuna Bağlı Vertigo: Belli baş pozisyonlarında kendini gösteren ani baş dönmesi durumudur. Toplumda yüz binde on yedi oranında görülür. Baş dönmesi çok kısa sürer. Baş dönmesiyle birlikte anormal göz hareketleri görülür. Göz küreleri istemsiz bir şekilde hareket eder. Bu hareket ritmik bir harekettir. İşitme normaldir, çınlama ve ek şikâyet bulunmaz. Tedavisinde yüzde doksanlara varan başarı oranına sahip Epley manevrası yapılır. Bu manevra birer hafta arayla uygulanır ve her seans sonrasında hastaya başını 48 saat boyunca öne ve arkaya eğmesi kesinlikle yasaklanır. Atakların tekrarlaması halinde bu manevra tekrar uygulanır. Epley manevrası şu şekilde yapılır: Hasta baş ve boynu boşlukta kalacak şekilde düz bir zemine yatırılır. Baş ve boyun uygulayıcı tarafından kontrol edilecek şekilde önce hastalıktan etkilenmiş tarafa 45 derece çevrilir. Bu pozisyonda 20 saniye beklenir. Gözdeki anormal hareketler gözlenir. Daha sonra başın 90 derece diğer tarafa yani sağlam olan tarafa döndürülmesiyle beraber vücudun da o tarafa dönmesi sağlanır. Hasta bu şekilde 20 saniye daha yatar ve en sonunda yavaş hareketlerle doğrulur ve oturur.
2. İç Kulak Tansiyonu (Menier Hastalığı): Daha önce yukarıda belirttiğimiz yarım daire kanallarının içindeki sıvının artışına bağlı iç kulak tansiyonudur. Nedeni kesin olarak bilinememektedir. Ancak aşırı tuz tüketimi, stres, gebelik ve menopoz gibi çeşitli tetikleyici faktörler saptanmıştır. Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir. Ancak en sık 40-60 yaş arası kişilerde görülür. Hastalık genelde tek kulakta olur. Ancak dört hastadan birinde çift taraflı görülür. Sıklıkla kusmanın eşlik ettiği baş dönmeleri ve genellikle baş dönmesinden önce başlayan kulakta çınlama, kulakta dolgunluk hissi, işitme kaybı bu hastalığının en önemli belirti ve bulgularıdır. Tanısı hastanın şikâyetlerine, işitme testi ve denge testleriyle koyulur. Bu hastalığın kesin, tam iyileşme sağlayan tedavisi yoktur. Atakları sayısını azaltmak veya daha hafif seyretmesini sağlamak amaçlı tetikleyici faktörler ortadan kaldırılabilir. Buna ek olarak ilaç tedavisi ve iyileşmeyen olgularda cerrahi tedavi düşünülebilir.
3. Kalp-Damar Hastalıkları (örn: yüksek tansiyon)
4. Santral Sinir Sistemi Hastalıkları
5. İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirin İltihabı
6. Orta kulak ve iç kulak arasındaki anormal bağlantılar
7. Orta Kulak İltihabı
8. İç kulaktan Başın Pozisyonunu Beyne İleten Sinirde Tümör: Genelde iyi huylu olurlar.
9. Kulağa toksik ilaçlar
10. Yaşlılığa Bağlı Vertigo
11. Migren İlişkili Vertigo
12. Boyun Kireçlenmeleri ve Boyun Fıtığı
13. Psikiyatrik Nedenler
TANISI
Hasta hekime başvurduğunda, hekim hastadan aldığı bilgiler doğrultusunda hastayı muayene eder ve bu bilgiler ışığında bazı testler yapar. Hekimin hangi testleri yapacağı hastanın yaşına, cinsiyetine, vertigonun zamanlamasına, süresine, tipine ve ek şikâyetlerin, hastalıkların bulunup bulunmamasına göre değişir. Hekim kulak muayenesi ve nörolojik muayene yaparak sorunun kulakta mı yoksa beyinde mi olduğu ile ilgili fikir edinmeye çalışır. (Buna ek olarak hastanın tansiyonu da ölçülür. Zira yukarıda belirttiğimiz gibi baş dönmesinin nedeni yüksek tansiyon da olabilir.) Hekim kulak ile ilgili bir sorun düşünüyorsa işitme testi ve iç kulakla ilgili denge testi yapar. Eğer nörolojik muayenede bir anormallik saptarsa sinir sisteminde olabilecek bir sorunu düşünür ve EEG, Bilgisayarlı Tomografi veya MR çekilir, ya da hekim bir kalp-damar problemi düşünüyorsa EKG ve Ekokardiyografi yapılır. Tüm bu işlemlere rağmen tanı konulamazsa KBB ve Nöroloji uzmanı dışında hastaya Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon uzmanına ya da bir psikiyatri uzmanına başvurması önerilir.
TEDAVİSİ
Vertigonun tedavisi sebebine yönelik yapılır. Ancak genelde sebebi bulunamadığından genel bir tedavi uygulanır. Bu tedavi şu şekildedir:
1. Tetikleyici faktörlerin ortadan kaldırılması (stres, alkol, sigara, kafein, tuz)
2. Tetikleyici pozisyondan kaçınılması
3. İlaç tedavisi
4. Cerrahi tedavi
KAYNAKLAR:
• Harold Ludman & Patrick J.Bradley, ABC of Ear,Nose and Throat Fifth edition, Chapter 7
• Rudolf Probst&Gerhard Grevers&Heinrich Iro, Basic Otorhinolaryngology , Chapter 13
• P.D.Bull , Diseases of Ear Nose and Throat Ninth Edition, Chapter 15
• Michael G. HALMÀGYI, Gülden AKDAL , Journal of Neurological Sciences [Turkish] 22(2):#21;142-160, 2005
• DR. KORAY CENGİZ (uzmanlık tezi), Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo Tedavisinde Kullanılan Semont ve Epley Manevralarının Karşılaştırılması, İstanbul 2005
• Doç.Dr.Yaşar Çokkeser, Baş Dönmeleri (derleme)
• Dr. M.Birol Uğur , Vertigoda Ayırıcı Tanı ve Tedavi (derleme)
Merhaba. Bende de sırt üstü yattığımda kuvvetli baş dönmesi başlıyor. Başka bir yöne dönmezsem sürekli devam ediyor. Bir de başımı öne eğip kaldırırken ayaktaysam dengem bozuluyor. Var mı bu işin bir çaresi? Hatta gece uyurken kendi kendime istemsiz bir şekilde sırt üzeri döneyim, şiddetli bir şekilde baş dönmesiyle uyanıyorum. Çok iğrenç bir durum. Sanki birisi bana işkence ediyor. Allah kimseye yaşatmasın. Herkese acil şifalar dilerim.
Merhaba 14 yaşındayım. Lavaboya gitmiştim sonra ani bir şekilde iki kulağımda çınlama baş dönmesi ve bulantı oldu. Çınlama yüzünden hiçbir şey duymadım ve direk yatağa gittim. Kafamı yastığa koyunca bir beş dakika sonra geçti başımda bir ağrı ve kulağımda çınlama var. Ne yapmalıyım? (Saat 03:33)
Bende de bir senedir vertigo hastalığı denen illet var. Yürürken sanki deprem oluyor. Sanki gideceğim yön değişiyor. Bazen sandalyede otururken sandalye altımda birdenbire sallanıyor. Kendiliğinden geçti derken iki gün önce aniden başım döndü ve ayaklarımın feri kesildi. Olduğum yere yığılıp kaldım. İki gündür hala sürüyor etkisi. Bu dertten kurtulan yazsın. Teşekkürler.
Bu hastalık yaklaşık 3-4 yıldır bende de var. Nörolojiye gittim ve bir ağrı kesici ile ilaç tedavisi uygulandı ondan sonra uzun zaman bu sorunu yaşamadım ama yakın zaman önce yine yaşadım. Ortada hiçbir şey yokken gece bir anda uyandığımda çok kötü başım dönüyordu. Bence sebebi stres, sıkıntı, kafayı sürekli bir şeye takmak. Yani psikolojik sıkıntılar diye düşünüyorum.
Selam. Benim vertigo hastalığım 13 senedir var. Hayata soğuk bakıyorum. Yaşama zevkim azaldı.
Bu hastalığın bir sonu yok mu? Hayatımı çok kötü etkiledi. Hiç bir sosyal aktivitem kalmadı.
Selam bende yaklaşık 3 ay önce başladı ama farkedemedik başka hastalıklara yorduk. Lakin bir gün işyerinde öğle yemeğinde aniden fenalaştım. Hayatım mahfoldu. Doktora gittik hap verdi. İstirahat yapacaksın dedi lakin işe gitmem lazım. Bir an önce bu hastalıktan kurtulmam lazım. Lütfen yardımcı olabilir misiniz?
Bilgileriniz için çok teşekkür ederim.
Dış kulağın iltihaplanmasının ne demek olduğunu ve tedavi yolunu acil ekler misiniz?
Selamlar. Bende de başladı. İlk günü hiçbir şey düşünemez hale geldim. En kötü durumda bacak kaslarım tutmaz oldu sanki felç olacakmış gibi ama olmadı Allah’a şükür. Bir de kafayı tutamadım mutlaka bir yere koymam lazım. Yoksa direk dönme ve bulantı hissi geliyordu. Kafayı koyar koymaz da uyutuyordu ilaç tedavisine başladık. Hayırlısı bakalım. Kimsenin başına gelmesin. Geçmiş olsun.
İyileştiniz mi? Nasıl bir tedavi uyguladınız?
Baş ağrısı, şiddetli boyun arka kısmında ağrımalar, sürekli esneme göz yorgunluğu, göz kapağı ağrısı, beyinde gezinen ağrılar, yatarken ciğerlerde sıkıntısı. Geceleri uyuyamama, korku hissi, arada bir panik atak. Bu belirtilere göre rahatsızlığın nedeni nedir ve tedavi için kime başvurmak gerekiyor?
Merhaba, bu şikayetlerin aynıları bende de mevcut ve henüz bir tanı bulamadılar, size bu konu ile ilgili bir dönüş yapıldıysa bana da bilgi verebilir misiniz?
İbrahim bey aynı sıkıntılar bende de mevcut. Sebebini buldunuz mu?
İbrahim bey yaşadığınız her şeyin aynısı bende de var. Sebep neymiş öğrenebildiniz mi? Durumunuz nasıl? İyileştiniz mi?
Tüm zorluklarına rağmen, ataklarını yaşamadığınız zaman hayatın ve sağlıklı olmanın kıymetini anlarsınız. Hakikaten illet bişey,şu an bunları yazarken bile başımın sersemliğinden zorlanıyorum. Bu illet geldiğin de yapılacak en iyi hareket; tuzu kesmek, hafif bir diyet uygulamak, sigara ve alkolü hayatınızdan çıkarmak ve yürüyüş yapmak. Ağır spordan kaçının derim, bu rahatsızlığı yaşayan herkese geçmiş olsun.
Merhaba. Yukarıdaki yorumları okuduktan sonra ben de bu hastalıkla ilgili tecrübelerimi yazmak istedim. Yaklaşık 3 yıldır bu hastalıktan hayatım karardı. İzmir ve istanbulda gitmediğim profesör doktor kalmadı. En son gittiğim doktor her şeyi bırak spor yap dedi. Yaptım yaklaşık 10 aydır çok iyi iken geçen hafta ani bir ayağa kalkış ile yeniden bu atağı yaşadım. Dün ilk kez manevra yapabildiler Umarım bunun sonucu iyi olur. Genel olarak bu kadar zamanki tecrübelerime bağlı olarak bu hastalığın tamamen psikolojik olduğunu stresin en büyük tetikleyicisi olduğunu düşünüyorum. Herkese acil şifalar dilerim.
Bende 1 hafta önce başladı; ilk atak gerçekten zor bir durum. Ben de kbb uzmanına gittim; işitme testi ve kan tahlili yaptırdı. Daha sonra muayene etti ve vertigo dedi. Başımı sağa sola çevirerek ilk tedaviyi uyguladı. 1 hafta sonra tekrar gel dedi ve iki tane de ilaç verdi. Tekrar atak geçirmedim, ama hafif de olsa zaman zaman başım dönüyor. Bu arada ilk gün ilaçlar müthiş baş ağrısı yaptı. Herkese geçmiş olsun arkadaşlar.
Bu hastalığın bir sonu yok mu? Hayatımı çok kötü etkiledi.
Bende 2 yıldır her gün ve sürekli olarak geçmeyen bir sersemlik ve kulan çınlaması var. Ara sıra baş dönmesi eşlik ediyor. Bayılacak gibi oluyorum. Hayatımın anlamı kalmadı artık. Bu illetten nasıl kurtulabilirim? Doktora gidiyorum psikolojik diyorlar.
Bu hastalık beyinden geliyor ve Nöroloji uzmanına gitmek gerekiyor. Stres , korku , sinir , sürekli kafaya bir şeyler takmak vs. bu hastalığa neden oluyor. Burnunuzdan ameliyat olduysanız da vertigo olma ihtimaliniz yüksek. Muhakkak Nöroloji uzmanına gidin onlar tedaviyi gayet uyguluyorlar. Fakat bildiğim vertigo tamamen geçmiyor. Ataklar sarsıcı olabiliyor ilaçla doktorunuz bunu kontrol edebiliyor. Hafif ataklarda ise illa ilaç, doktor desteği gerekmeyebiliyor bununla siz başedebiliyorsunuz. Stresten ve baskıdan elinizden geldiğince uzak durun.
Son 3 sene gitmediğim doktor kalmadı ve kullanmadığım ilaç da kalmadı. Ancak şunu öğrendim; stres, alkol ve sigara en fazla tetikleyici unsurlar. Bir de aşırı yorgunluk olduğunda ortaya çıkıyor. Kalitesiz hayat yaşıyor hissi veriyor insana. En etkili ilaçları bile denedim ama nafile. Eğer bu hastalıktan kurtuldum diyen varsa bana yazsın çok memnun olurum.
Merhaba olarak 2008 yılında evden işime gitmek üzere çıkarken birden başım döndü ve ayaklarım tutmaz oldu. Hastaneye gittiğimde yoğun stres ve yorgunluk diyerek bir hafta yatak istirahati verdiler. Ancak 20.11.2013 tarihinde eşimle Denizli’ye gitmiştik. Öğle yemeğinden sonra kafeye bir şeyler içmek için oturduk çıkışta birden fenalaştım. Korkunç bir baş dönmesi ve kusma hiçbir yerim tutmuyordu. Ambulansla hastaneye götürüldüm. Serum bağlandı ve birkaç saat hastanede kaldıktan sonra vertigo teşhisi konuldu. İki hap verildi(sabah-akşam). Bu rahatsızlığın kesin tedavisi var mıdır? Var ise ne tür bir tedavi uygulanır? Benim ne yapmam gerekiyor? Saygılarımla.
Selam sanırım bende Vertigo hastalığı var. Çünkü sabahları yataktan kalkarken bas dönmesi mide bulantısı oluyor ve bir dakika sürüyor sonra mide bulantısı nedeniyle kahvaltı yapamıyorum. Canım bir şey istemiyor ve aniden gözlerimle bir yere baktım mı sabit bir şekilde baş dönmesi oluyor. Nasıl tedavi olabilirim? Bilgi verirseniz sevinirim.
Kbb doktoruna git. Epley manevrası yapmayı biliyordur herhalde.